Meer tussen hemel en aarde (22): Als je sterft, ga je dan dood?
ALS JE STERFT, GA JE DAN DOOD?
Volgens de Evangelietekst die we deze zondag in De Ark zullen lezen heeft Jezus gezegd: “Als de tarwekorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft hij op zichzelf; maar als hij sterft draagt hij veel vrucht.” Diezelfde gedachte komen we verderop in de Bijbel nog een keer tegen, bij Paulus die schrijft: “Wat je zaait geeft geen leven als het niet sterft.” In beide gevallen is het bedoeld als beeldspraak over ons eigen bestaan.
Maar verschillende intelligente mensen hebben in de afgelopen dagen tegen mij gezegd dat het beeld helaas niet klopt. Als een zaadkorrel dood gaat, zal hij niet meer ontkiemen. Als hij wél ontkiemt, is hij niet doodgegaan. Dus het beeld rammelt. Wat de graankorrel laat zien is in feite het omgekeerde: wie doodgaat, staat niet meer op. Wie opstaat, kan niet dood zijn geweest.
Oei. Laat ik nou voor de Paasgroet van De Ark ook dit beeld hebben gebruikt, omdat ik er zo aan gehecht ben. Hoe nu verder? Zeggen dat die Bijbelschrijvers nu eenmaal geen kaas van biologie hadden gegeten? Op zoek naar een nieuw beeld voor het sterven als transitie naar een andere staat van zijn? Of eerst maar eens afwachten hoe het is als je zelf dood gaat?
Ik denk nog even verder over de zaadkorrel. Misschien is het nog wel gekker: in zekere zin is de korrel voordat hij in de aarde valt en kiemt, doder dan daarna. In een korrel die droog en koel bewaard wordt, staat alles stil. Geen celdeling, geen stofwisseling, geen enkel chemisch proces. Graankorrels uit de graven van de Egyptische farao’s konden in de 20e eeuw tot kiemen worden gebracht, na vierduizend jaar absolute stilstand. Zolang hij niet gezaaid wordt, zei Jezus, blijft hij op zichzelf. Dat kun je niet echt leven noemen. Zoals mensen na een bijna-dood-ervaring vaak zeggen dat ons aardse bestaantje niet echt leven te noemen is in vergelijking met datgene waarvan ze een glimp hebben gezien.
Biologisch gezien gaat de zaadkorrel niet dood, maar hij verliest wel zijn vorm, de gedaante waarin hij tot nu toe heeft bestaan. Dat wat hij was (hard, glanzend, afgerond, inhoudsrijk, vrijwel onaantastbaar) moet hij loslaten, hij moet uit elkaar vallen, hij gaat compleet binnenste buiten. Dat is wat er volgens mij dan weer wél klopt aan het beeld. De donkere diepte in en binnenste buiten gaan. De schillen vallen af en zullen vergaan. De potentie ontkiemt in een compleet andere hoedanigheid. Zo past Paulus het beeld van de stervende graankorrel toe: je kunt nu onmogelijk een idee hebben van de aard van je nieuwe gedaante achter de dood. Je weet alleen dat het ánders zal zijn.
Sterft de korrel of niet? Het is uiteindelijk een kwestie van definitie. Is sterven het vervallen van de huidige bestaansvorm? Of is het dat alle leven stopt? Maar wat is ‘alle leven’? Als er niets zou zijn buiten het chemische en biologische domein, zou iemand die sterft dood zijn, klaar uit. Maar mijn ervaring, hoe bescheiden ook, zegt me dat sterven een overgang is waarin voor de sterveling in kwestie niet alles ophoudt. Ik laat de Paasgroet toch maar gewoon bezorgen.
18 maart 2018, Piet van Veldhuizen
De Paasgroet 2018 van De Ark staat inmiddels ook op de website.
De Bijbelteksten over de zaadkorrel vind je in Johannes 12:24 en 1 Korintiërs 15:36.
Gerelateerd:
- Kerk op maat
- Een verruimd en vernieuwd Godsbeeld
- Een heilig rollenspel
- Tomas Dubbelman
- Waar het hart vol van is
- Heb je vijanden lief (maar hoe doe je dat?)
- Kom zelf maar kijken
- Water en wijn
- Liefde, het nu, de neus en de eeuwigheid
- Bekijk meer columns
