Tomas Dubbelman
Als we het verhaal pas vandaag zouden schrijven, zouden we hem Tomas Dubbelman noemen. In de Bijbel heet hij Tomas Didymus, en letterlijk betekent dat ‘tweeling tweeling’. Want Tomas is het Aramese woord voor tweeling, Didymus het Griekse. Hij kan er één van een tweeling zijn geweest, maar voor het verhaal is het veel interessanter om hem als een tweelingmens te zien, een dubbelman. Hij is gelovige én twijfelaar, loyaal én opstandig, enthousiast én bitter. Daarin lijkt hij op de meesten van ons. En de boodschap is om te beginnen: zo mag je zijn. Je hoeft niet samen te vallen met je allerbeste ik. Je hoeft je donkere ik niet weg te stoppen. Wees gerust een dubbelmens. De kerk heeft over ‘die ongelovige Tomas’ vaak foei gezegd en ach en wee geroepen, maar dat is niet terecht. In het evangelie speelt hij met zijn oprechte dubbelheid een voorbeeldige rol.
Lees verder onder de afbeelding
In drie van de vier evangelieboeken wordt over Tomas niets verteld: daar staat alleen zijn naam in het lijstje van de twaalf leerlingen van Jezus. In het vierde evangelie, het verhaal van Johannes, komen we hem een paar keer sprekend tegen – en daarmee wordt hij zomaar een prominente figuur, want van de meeste leerlingen van Jezus hebben we helemaal geen tekst. Die sprekende Tomas komt op mij over als iemand die ook hier en nu zou kunnen leven: eigenzinnig en realistisch. En dubbel.
In Johannes 11 besluit Jezus om naar Jeruzalem te gaan. Zijn leerlingen proberen hem dat uit het hoofd te praten, want invloedrijke kringen rond de Jeruzalemse tempel willen hem uit de weg ruimen. Als Jezus voet bij stuk houdt, zegt Tomas: ‘Laten we meegaan om met hem te sterven’. Wat klinkt daarin door? Zwartgalligheid? Trouw tot de dood? Berusting? Besef dat tegenspreken geen zin heeft? Vrij vertaald zegt hij: ‘Dit is zelfmoord, maar okay dan!’ Een zin met allerlei verborgen boodschappen.
In Johannes 14 spreekt Jezus in de laatste uren voorafgaand aan zijn arrestatie over zijn onvermijdelijke heengaan. Hij zegt dat hij als kwartiermaker vooruit gaat naar het Huis van zijn Vader, en dat hij later zal terugkomen om hen op te halen. ‘Jullie weten de weg’, zegt Jezus, maar dan reageert Tomas: ‘We weten niet eens waar u heengaat, hoe moeten we dan de weg weten?’ Kijk, daar heb je wat aan: iemand die Jezus niet gewoon laat praten en denkt ‘Het zal wel”, maar die graag gewoon wil weten waar het over gaat en hoe het zit. Geen ja en amen, maar een vraag om duidelijkheid. Tomas is één van ons, denk ik dan.
Het meest bekende optreden van Tomas is zijn reactie op de verschijning van Jezus na zijn dood. Hij is op Paaszondag op wonderlijke wijze verschenen aan de leerlingen en ook weer verdwenen, maar Tomas was er niet bij. Hij zegt dat hij het pas gelooft als hij met zijn vingers in de wonden van de kruisiging mag voelen. Een week later verschijnt Jezus opnieuw en Tomas is ter plekke. De Opgestane nodigt hem uit om te komen voelen, maar de verschijning op zich is overweldigend genoeg. Tomas is om, zijn twijfel verdampt bij zijn ervaring met de Opgestane die hem vrede wenst.
Die ervaring kun je jezelf en anderen alleen maar toewensen: dat het kwartje valt, dat het binnenkomt dat alles goed is. Dat alle ‘ikken’ die er in jou bestaan met elkaar samenvallen in een ervaring van diepe vrede. Totdat dat gebeurt, en ook als die ervaring weer voorbij is, hebben ze allemaal hun recht van bestaan. Tomas is een voorbeeldige twijfelaar, en als twijfelaar is hij een voorbeeldige gelovige.
20 maart 2022, Piet van Veldhuizen
Gerelateerd:
- Kerk op maat
- Een verruimd en vernieuwd Godsbeeld
- Een heilig rollenspel
- Waar het hart vol van is
- Heb je vijanden lief (maar hoe doe je dat?)
- Kom zelf maar kijken
- Water en wijn
- Liefde, het nu, de neus en de eeuwigheid
- Liefde, o help!
- Bekijk meer columns
