Alles wat schuurt
Het leven is prachtig, maar o, wat komt er ook een hoop gedoe bij kijken. De zogenaamd zorgeloze kindertijd is óók een tijd van huizenhoge onzekerheden, van misverstand en teleurstelling. En wijs en volwassen worden is prachtig, maar hoeveel gênante situaties en desillusies liggen er op de route naar een begin van wijsheid.
Dat bedacht ik terwijl ik het boek van de Ierse verhalenverteller en theoloog Pádraig Ó Tuama vertaalde. Hij schrijft met warmte en humor, met hoop en geloof, maar het gaat telkens weer over kwetsbare mensen (hijzelf voorop) die zich soms zó kunnen bezeren aan het gebrek aan ruimhartigheid in hun omgeving. Vandaar de titel: Verhalen van liefde en alles wat schuurt. Bijbelverhalen over menselijke ontmoetingen blijken daar, als Ó Tuama ze leest, ook steeds over te gaan.
De schrijver brengt consequent zichzelf in het spel, en hij heeft stof genoeg: ontluikende homoseksualiteit in een behoudend katholiek milieu, pogingen tot vredeswerk in een verscheurd Belfast, vastlopen in je geloof maar niet kunnen leven zonder de o zo religieuze verhalen van Tolkien. Hunkeren naar begrip en tegen muren van fundamentalisme aan lopen. Maar hij beschrijft het allemaal met een glimlach en vaak met milde zelfspot. Hij is erdoorheen gekomen en heeft telkens óók liefde gevonden, bij zoveel mensen en toch ook weer bij God.
Als vertaler heb ik me vaak een voyeur gevoeld. Je komt zo dicht op iemands huid, en Ó Tuama laat zich diep in de ziel kijken. Halverwege het werk ben ik met hem gaan mailen, soms om een vertaalkwestie aan hem voor te leggen, maar toch ook vanuit de behoefte om niet de koude waarnemer van zijn bekentenissen te blijven. Ik voelde dat ik, om zijn teksten aan het Nederlandse taalgebied te mogen prijsgeven, zijn openhartigheid moest beantwoorden met ruimhartige oprechtheid van mijn kant. Dat is tenslotte waar zijn boek toe uitnodigt.
Zijn mails waren steeds heel kort maar ook heel persoonlijk en direct, en ik denk dat de vertaling er beter van is geworden. De standaard voettekst van zijn mails is een citaat uit een brief van Jane Austen: ‘Je verdient een langere brief dan deze, maar het is mijn droevige lot dat ik mensen zelden de behandeling geef die ze verdienen.’
Ja, citaten: Pádraig Ó Tuama pleit voor genereuze diefstal van goede teksten, want goede teksten verdienen het om hergebruikt te worden. Bijbelschrijvers stelen onbekommerd van elkaar, de hele geschiedenis van de literatuur is een doorgeefbeweging van tekstflarden en goede ideeën. In zijn boek kom je veel boeiende teksten tegen van dichters die ik zonder dit vertaalwerk vast nooit zou hebben leren kennen. Ik vind het aardig dat Ó Tuama dan geen precieze voetnoot plaatst, maar achter in het boek globale bronvermeldingen voor elke auteur geeft. Wil je precies het plekje vinden, dan zul je moeten zoeken. Als vertaler heb ik dat geweten, maar ook gewaardeerd.
Verhalen van liefde en alles wat schuurt: dat is een zin uit een van de eigen gedichten van Ó Tuama, want na elk van de tien hoofdstukken volgt een gedicht waarin de stof poëtisch naklinkt. Het is een treffende opsomming van het geleefde leven: liefde en alles wat schuurt. Zolang het én-én is, teken ik ervoor.
6 november 2019, Piet van Veldhuizen
Deze column is eerder gepubliceerd op de website van uitgeverij Skandalon, waar mijn vertaling van het besproken boek is gepubliceerd.
Pádraig Ó Tuama komt op dinsdag 12 november naar De Ark om te vertellen en gedichten voor te lezen – en natuurlijk ook om zijn boek te promoten.
Meer Column:
- In plaats van een column: de coronaregels in De Ark
- Liefde, het nu, de neus en de eeuwigheid
- Liefde, o help!
- Pay it forward
- Mozes in quarantaine
- Heilig vuur, veilig vuur
- God zonder vaste woon- of verblijfplaats
- Toch nog onverwachts is van ons heengegaan
- Meer tussen hemel en aarde (55) – Leven met God is een rommelig bestaan
