SELF FULFILLING PROPHECY (een kerstgedachte)

Je hebt uitspraken die zichzelf waarmaken. Daar gebruiken we de Engelse term self fulfilling prophecy voor, zelfvervullende profetie. Meestal hebben we het dan niet over positieve uitspraken. Als je bijvoorbeeld naar een feestje gaat en je zegt tegen elkaar: het zal wel weer niks worden – dan is de kans heel groot dat het inderdaad niks wordt.

Verwachtingen doen iets met de werkelijkheid. Dat zie je in het groot op de aandelenbeurs: als de beleggers hoopvol gestemd zijn, vertaalt dat zich in stijgende noteringen; zijn ze wantrouwend, dan gaan de koersen neerwaarts. Ik vind dat niet zo fijn, want de hele economie is op deze manier afhankelijk van de verwachtingen van beleggers en bezitters, en die verwachtingen gaan vooral over meer geld en meer bezit.

Maar dat verwachting iets doet met de werkelijkheid, dat is op zich een mooi gegeven. Als kinderen vol verwachting uitkijken naar Sinterklaas en naar Kerst, kan het feest al bijna niet meer stuk. De verwachting geeft aan kleine dingen glans en zet alles in een warm licht. Het maakt een enorm verschil als je het komende jaar met verwachting tegemoet ziet. Verwachting mobiliseert het beste in je en dan werkt het ook nog eens aanstekelijk op anderen.

Twee jaar geleden kwam een groep Syriërs in ons dorp in de noodopvang. Natuurlijk waren er stemmen van het soort ‘ook dat nog’ en ‘daar gaan alleen maar problemen van komen’ – en als die stemmen de overhand gehad zouden hebben, zou het een drama zijn geworden, een klassiek geval van self fulfilling prophecy. Maar er waren genoeg mensen die er veel van verwachtten, die eindelijk niet alleen maar toeschouwers hoefden te zijn van alle ellende op de TV. Ze kwamen met de warmte van hun hart, met ideeën en gastvrijheid en gezonde nieuwsgierigheid. De aanwezigheid van de Syriërs werd zomaar een meerwaarde in het dorp, er werd een netwerk geknoopt met allerlei positieve bijwerkingen. Dus ook positieve verwachtingen kunnen zelfvervullend zijn.

In deze adventstijd en in de Kerstvieringen lezen we in De Ark telkens een stuk uit het boek van de profeet Jesaja. Er wordt vaak gedacht dat een profeet uit Bijbelse tijden vooral toekomstvoorspellingen deed. En dan is er geharrewar over of die wel of niet zijn uitgekomen. Maar in mijn ogen doet een profeet vooral aan verwachtingen-management. Hij is meer een coach dan een waarzegger. Hij probeert de mensen die hij toespreekt in een bepaalde mood te brengen door ze zijn visioenen mee te geven. Omdat hij weet dat verwachting iets met mensen doet. Dat het via de mensen iets met de werkelijkheid doet.

Strikt genomen is geen enkele profetie zelfvervullend. Als niemand erop zou reageren, zou er niets gebeuren. Pas als ze ons vervult, gaat ze in vervulling. Een Kerstgedachte die alleen op papier staat, gaat heus het diner bij je schoonfamilie niet gezellig maken. Pas als wijzelf vol zijn van ‘vrede op aarde’, kan het wat worden. En als er genoeg[i] mensen vol van zijn, gaat de rest mee. Het maakt dus alles uit voor welke beweging je je hart openzet: voor de onvrede, of voor de vrede.

24 december 2017, Piet van Veldhuizen

[i] Wat is genoeg? De ‘tienprocentregel’ zegt dat een idee of beweging in een stroomversnelling raakt als tien procent van de populatie er helemaal voor gaat. Zie dit artikel.

Nieuwsbrief Ark op koers