Meer tussen hemel en aarde (23): Het kruis van Jezus afhalen
In het laatste hoofdstuk van haar boek Rebible schrijft Inez van Oord (de vrouw achter het blad Happinez) dat ze moeite heeft met het verhaal over Jezus aan het kruis. Of dat ze moeite heeft met het feit dat we dat kruis steeds maar blijven afbeelden. Dat symbool van een weerzinwekkende marteldood – waarom zou je dat vereeuwigen? Ze schrijft:
“Het liefste zou ik Jezus als icoon van het kruis halen.
Nee andersom, het liefste zou ik het kruis van Jezus halen.”
Ja, want als je het kruis van Jezus haalt, blijft er een mens over met wijd open armen, symbool van vrijheid en bevrijding. Maar dat is volgens mij ook precies waar het kruis het symbool van is: van een houding. Pas in de latere middeleeuwen, toen de pest Europa teisterde, werd de gekruisigde Jezus afgebeeld als een hangende geradbraakte man. Veel ouder is de traditie om Jezus af te beelden als degene wiens liefde en vrede de haat en het geweld heeft overwonnen. Dus geen historisch correcte plaatjes van een slachtoffer van executie, maar beelden van een zegenende Christus met het kruis achter zich.
Die houding (die ik de kruishouding noem) staat in mijn beleving voor drie dingen: je hart openen, welkom heten, zegenen. Terwijl je je bij het lot van Jezus precies het tegengestelde had kunnen voorstellen: je hart toesluiten, je belagers buitensluiten, hen vervloeken. Ik zeg altijd: we herinneren ons de kruishouding van Jezus niet omdat hij erop werd vastgenageld, maar omdat het ook daarvoor en daarna zijn meest eigen houding was. Wat de dood overwon, was zijn volgehouden bereidheid om kwetsbaar te zijn, open te blijven, de dingen bij de naam te noemen, vergevingsgezindheid te oefenen, de betrokkenheid van God bij zijn wereld te belichamen.
Nu vieren we Pasen – feest van bevrijding, opluchting, voorjaar, nieuw leven. Zo werd het in de joodse wereld al gevierd toen het verhaal van Jezus zich afspeelde. Precies aan de vooravond van dat feest werd Jezus ter dood gebracht. Terwijl zijn volk de exodus uit het slavenbestaan vierde (het oude verhaal over de tocht dwars door de zee) ging hij door de dood heen, naar de overkant.
Ja, want we vieren de opstanding niet om te zeggen dat er iemand is teruggekomen uit de dood, terug in zijn goede oude bestaan. Alle verhalen in de evangelieboeken spreken over verschijningen. De opgestane Heer is niet terug van weggeweest, hij is verder gegaan naar een volgende kwaliteit van zijn, en daar krijgen zijn volgelingen soms even een glimp van te zien. Zoals ik ook nu geregeld van mensen verhalen hoor die een glimp opvangen van Christus, of van een engel, of van een gestorven medemens. Zodra je dat wil vastleggen, ontglipt het je, maar je weet wel dat je het niet hebt gedroomd – of je weet dat de droom geen bedrog was. De Heer is waarlijk opgestaan!
Pasen, 1 april 2018, Piet van Veldhuizen
Er gaat een leeskring rond het boek Rebible bijeenkomen op de woensdagen 4 en 11 april vanaf 20:00 uur in De Ark, waarbij ik hoop op een zo gemêleerd mogelijk gezelschap. En mocht het naar meer smaken, maken we verdere afspraken. Je kunt nog aanhaken!
Het citaat staat op pagina 227 van het boek.
De foto toont de allervroegste afbeelding van de gekruisigde Jezus die bewaard is gebleven, in de 5e-eeuwse deurpanelen van de Santa Sabina-kerk in Rome. Daar is het kruis al van Jezus afgehaald…
Meer Column:
