Meer tussen hemel en aarde (24): Geen rib uit je lijf maar wederhelft
GEEN RIB UIT JE LIJF MAAR WEDERHELFT
Op de eerste bladzijden van de Bijbel wordt tweemaal verteld over de schepping van de wereld. In Genesis 1 gebeurt dat in zes dagen – eerst is er alleen duistere chaos en oerzee, en dan wordt stap voor stap licht, land en orde geschapen, met zon en maan, dag en nacht. Dan komen planten, vissen, vogels, landdieren en tenslotte de mens, ‘man en vrouw’. Dat is het verhaal van reinheid, rust en regelmaat, want in chaos gaat alles ten onder.
In Genesis 2 gaat het anders: daar lezen we dat er in het begin geen gewas op aarde kan groeien omdat er geen water is en geen mens om ervoor te zorgen. Ik noem Genesis 1 altijd het natte scheppingsverhaal en Genesis 2 het droge. En als er dan water komt en God maakt een mens uit rode klei, kan de paradijstuin worden geplant.
We kennen het verhaal maar lezen het meestal door de bril van de latere traditie. Want: Genesis 2 vertelt dat God het niet goed vindt dat de mens alleen is. Dan maakt God alle dieren en stuurt ze één voor één naar de mens, om te kijken wat hij zal roepen. Hij geeft ze allemaal een naam, dus hij heeft ze diep in de ogen gekeken, maar geen dier kan het alleen-zijn van de mens doorbreken. Daarom laat God tenslotte de mens in een diepe slaap vallen. Hij neemt iets van de eerste mens en maakt daaruit de tweede. Zodoende ontstaan in Genesis 2 de dieren tussen de eerste en de tweede mens in – anders dan in Genesis 1. De samenstellers van Genesis hebben er geen moeite mee gehad om twee heel verschillende scheppingsverhalen zomaar naast elkaar te zetten. De twee verhalen hebben elk hun eigen boodschap en zeggingskracht.
Maar – wat nam God uit de eerste mens om er de tweede van te maken? Bijna alle Bijbeluitgaven zeggen dat het ‘een rib’ was. Dat is al heel lang, al van vóór het jaar nul, de traditie: de vrouw is een rib uit het lijf van de man.
De Hebreeuwse tekst van Genesis 2 zegt dat God een tsela van de mens nam. Op alle andere (circa 36) plekken waar dat woord voorkomt, betekent het zijde, zijkant, lange kant, zijbalk, deurvleugel, huisvleugel, bergflank. Dus logischerwijze zou je moeten vertalen dat God van de eerste mens een zijkant nam, een zijde. Of anders gezegd: God halveerde de eerste mens. In Genesis 2 wordt ook pas ná deze actie de eerste mens ‘man’ genoemd, als hij zijn ‘vrouw’ herkent als zijn andere helft. Dat is zo mooi: de eerste mens was niet de man – pas als de helft eraf genomen wordt en tot vrouw gemaakt, blijft er een man over. En die twee helften zullen voortaan altijd naar elkaar op zoek zijn, want: het is niet goed dat een mens alleen is, hij heeft een tegenover nodig voor hulp en tegenspraak.
Hoe is die ‘rib’ dan in de vertaling terechtgekomen? Dat is al een eeuwenoude traditie, al van vóór Christus – maar het is een traditie vanuit mannelijk belang. Man en vrouw mochten niet gelijkwaardige wederhelften van de éne oermens zijn. De vrouw moest voor de man ‘een rib uit zijn lijf’ zijn en hij klaagt daar nog steeds over. Voor liefhebbers van het Frans: de tekst van Genesis 2 zegt dat God een côte van de mens nam en daarvan een tweede mens maakte, en de vertalers van alle eeuwen hebben er een côtelet van gemaakt, geen zijde maar een rib.
Zo is een verhaal over een mens die incompleet is zolang hij geen tegenspaak krijgt, geworden tot een verhaal over het primaat van de man over de vrouw. Erg jammer, want dan gaat het over een gevecht, terwijl het bedoeld was als een verhaal over kameraadschap.
15 april 2018, Piet van Veldhuizen
Meer Column:
• Meer tussen hemel en aarde (1): Melganzevoet
• Meer tussen hemel en aarde (2): Godsbeeld
• Meer tussen hemel en aarde (3): Zonde
• Meer tussen hemel en aarde (4): Opmerkelijke verschijnselen
• Meer tussen hemel en aarde (5): Herfst, bomen in actie
• Meer tussen hemel en aarde (6): Paddenstoelen en loofhutten
• Meer tussen hemel en aarde (7): Wonderlijk toeval
• Meer tussen hemel en aarde (8): Rijker kijken
• Meer tussen hemel en aarde (9): Dromen kunnen geen bedrog zijn
• Meer tussen hemel en aarde (10): Tien soorten zeewier en een haai
• Meer tussen hemel en aarde (11): De tuigen worden minder maar de zin neemt toe
• Meer tussen hemel en aarde (12): Alles wat je eet heeft geleefd
• Meer tussen hemel en aarde (13): Jeruzalem, zwaarden, ploegscharen, kikkererwten
• Meer tussen hemel en aarde (14): Self fulfilling prophecy
• Meer tussen hemel en aarde (15): Januarigevoel
• Meer tussen hemel en aarde (16): Soms word je geroepen
• Meer tussen hemel en aarde (17): aandacht en zegen
• Meer tussen hemel en aarde (18): zout en zeeklei
• Meer tussen hemel en aarde (19): Huisdierenhemel en darmfauna
• Meer tussen hemel en aarde (20): Hoe zen is de zending?
• Meer tussen hemel en aarde (21): geeft geloof altijd gedonder?
• Meer tussen hemel en aarde (22): Als je sterft, ga je dan dood?
• Meer tussen hemel en aarde (23): Het kruis van Jezus afhalen
• Meer tussen hemel en aarde (24): Geen rib uit je lijf maar wederhelft
• Meer tussen hemel en aarde (25): Aandachtsveld
• Meer tussen hemel en aarde (26): binnenzitten, buitenspelen
• Meer tussen hemel en aarde (27): Het hemels baldakijn
• Meer tussen hemel en aarde (28): Laat maar waaien
• Meer tussen hemel en aarde (29): Ingewikkeld
• Meer tussen hemel en aarde (30): Communiceren
• Meer tussen hemel en aarde (31): ziekenzegening
• Meer tussen hemel en aarde (32): uit je vel barsten
• Meer tussen hemel en aarde (33): God negen punt nul
• Meer tussen hemel en aarde (34): Geloven in of geloven dat
• Meer tussen hemel en aarde (35) - Groene kerk: loofhuttenfeest
• Meer tussen hemel en aarde (36) – Hiep hiep help!
• Meer tussen hemel en aarde (37) – Hazelnotengaarde
• Meer tussen hemel en aarde (38) – De hemel en de zwaartekracht
• Meer tussen hemel en aarde (39) – Ogen
• Meer tussen hemel en aarde (40) - Annunciatie
• Meer tussen hemel en aarde (41) - Kostbaarheden
• Meer tussen hemel en aarde (42) – Nergens aan doen
• Meer tussen hemel en aarde (43) – onze Frenkie en onze lieve Heer
• Meer tussen hemel en aarde (44) – Vissen achter de spiegel
• Meer tussen hemel en aarde (45) – over water lopen
• Meer tussen hemel en aarde (46) – Stilte
• Meer tussen hemel en aarde (47) - Wat eeuwig is duurt niet
• Meer tussen hemel en aarde (48) – structureel verongelijkt?
• Meer tussen hemel en aarde (49) – Je past je maar aan
• Meer tussen hemel en aarde (50) – Imago
• Meer tussen hemel en aarde (51) - Tiendaagse
• Meer tussen hemel en aarde (52) - Doorgeven
• Meer tussen hemel en aarde (53) – Het goede is beter dan het beste
• Meer tussen hemel en aarde (54) - Strijdbaar zonder harnas
• Meer tussen hemel en aarde (55) - Leven met God is een rommelig bestaan
• Toch nog onverwachts is van ons heengegaan
• God zonder vaste woon- of verblijfplaats
• Liefde, het nu, de neus en de eeuwigheid

Meer Column:
• Meer tussen hemel en aarde (1): Melganzevoet
• Meer tussen hemel en aarde (2): Godsbeeld
• Meer tussen hemel en aarde (3): Zonde
• Meer tussen hemel en aarde (4): Opmerkelijke verschijnselen
• Meer tussen hemel en aarde (5): Herfst, bomen in actie
• Meer tussen hemel en aarde (6): Paddenstoelen en loofhutten
• Meer tussen hemel en aarde (7): Wonderlijk toeval
• Meer tussen hemel en aarde (8): Rijker kijken
• Meer tussen hemel en aarde (9): Dromen kunnen geen bedrog zijn
• Meer tussen hemel en aarde (10): Tien soorten zeewier en een haai
• Meer tussen hemel en aarde (11): De tuigen worden minder maar de zin neemt toe
• Meer tussen hemel en aarde (12): Alles wat je eet heeft geleefd
• Meer tussen hemel en aarde (13): Jeruzalem, zwaarden, ploegscharen, kikkererwten
• Meer tussen hemel en aarde (14): Self fulfilling prophecy
• Meer tussen hemel en aarde (15): Januarigevoel
• Meer tussen hemel en aarde (16): Soms word je geroepen
• Meer tussen hemel en aarde (17): aandacht en zegen
• Meer tussen hemel en aarde (18): zout en zeeklei
• Meer tussen hemel en aarde (19): Huisdierenhemel en darmfauna
• Meer tussen hemel en aarde (20): Hoe zen is de zending?
• Meer tussen hemel en aarde (21): geeft geloof altijd gedonder?
• Meer tussen hemel en aarde (22): Als je sterft, ga je dan dood?
• Meer tussen hemel en aarde (23): Het kruis van Jezus afhalen
• Meer tussen hemel en aarde (24): Geen rib uit je lijf maar wederhelft
• Meer tussen hemel en aarde (25): Aandachtsveld
• Meer tussen hemel en aarde (26): binnenzitten, buitenspelen
• Meer tussen hemel en aarde (27): Het hemels baldakijn
• Meer tussen hemel en aarde (28): Laat maar waaien
• Meer tussen hemel en aarde (29): Ingewikkeld
• Meer tussen hemel en aarde (30): Communiceren
• Meer tussen hemel en aarde (31): ziekenzegening
• Meer tussen hemel en aarde (32): uit je vel barsten
• Meer tussen hemel en aarde (33): God negen punt nul
• Meer tussen hemel en aarde (34): Geloven in of geloven dat
• Meer tussen hemel en aarde (35) - Groene kerk: loofhuttenfeest
• Meer tussen hemel en aarde (36) – Hiep hiep help!
• Meer tussen hemel en aarde (37) – Hazelnotengaarde
• Meer tussen hemel en aarde (38) – De hemel en de zwaartekracht
• Meer tussen hemel en aarde (39) – Ogen
• Meer tussen hemel en aarde (40) - Annunciatie
• Meer tussen hemel en aarde (41) - Kostbaarheden
• Meer tussen hemel en aarde (42) – Nergens aan doen
• Meer tussen hemel en aarde (43) – onze Frenkie en onze lieve Heer
• Meer tussen hemel en aarde (44) – Vissen achter de spiegel
• Meer tussen hemel en aarde (45) – over water lopen
• Meer tussen hemel en aarde (46) – Stilte
• Meer tussen hemel en aarde (47) - Wat eeuwig is duurt niet
• Meer tussen hemel en aarde (48) – structureel verongelijkt?
• Meer tussen hemel en aarde (49) – Je past je maar aan
• Meer tussen hemel en aarde (50) – Imago
• Meer tussen hemel en aarde (51) - Tiendaagse
• Meer tussen hemel en aarde (52) - Doorgeven
• Meer tussen hemel en aarde (53) – Het goede is beter dan het beste
• Meer tussen hemel en aarde (54) - Strijdbaar zonder harnas
• Meer tussen hemel en aarde (55) - Leven met God is een rommelig bestaan
• Toch nog onverwachts is van ons heengegaan