Bij het woord ‘ingewikkeld’ moet ik altijd denken aan de letterlijke betekenis. Daarvoor moet je dan wel de klemtoon op de eerste lettergreep leggen. Het kindje Jezus, dát is pas ingewikkeld: in doeken. Als het zijn handjes en voetjes wil bewegen, moet het eerst ontwikkeld worden. Pas als het hele doekengedoe is afgewikkeld, kan het zich verroeren.

Dus als er over iets gezegd wordt dat het ingewikkeld is, is het tijd voor ontwikkeling. En je weet, als je een kluwen wilt ont-wikkelen, moet je eerst heel goed kijken waar de losse eindjes zitten. En dan geen ruk geven, maar heel voorzichtig en beetje voor beetje afpellen. Dat is ontwikkeling. Deze week zie weer ik overal vlaggen uithangen met een schooltas erbij. In die huizen begint een volgende fase van de ontwikkeling van een jongere. Of van de ontplooiing, dat is ook zo’n mooi woord.

Want zo recht-toe-recht-aan werkt het leven natuurlijk niet: als het afwikkelen van een touwtje tot je van de kluwen een lange rechte draad hebt gemaakt. Ontplooiing is een levensechter begrip: kijk hoe een blad uit een knop komt, of een vlindervleugel uit de pop. Eerst is het helemaal ingevouwen en dan klapt het langzaam uit, allemaal plooien die rechtgetrokken worden, ongelooflijk.

Ter voorbereiding op de preek van deze zondag heb ik tientallen timelapse-filmpjes zitten bekijken, versnelde opnamen van de ont-wikkeling en ont-plooiing van allerlei planten en bloemen en insecten. Want ik moet iets zeggen bij de woorden van Jezus over het piepkleine mosterdzaad dat een enorme struik wordt – als beeld voor het geloof, voor God in ons.

Als een zaadje ontkiemt, komt er zo’n ielig wit scheutje uit dat op zoek gaat naar licht en lucht, alleen maar recht omhoog, achter zijn eigen bleke neusje aan. Maar dan komt er een moment dat die drang omhoog even inhoudt en dan vertakt en ontplooit er iets: de eerste blaadjes die als zonnepaneeltjes worden uitgeklapt. Het deed me denken aan onze neiging om altijd maar vooruit te willen, naar hoger en naar meer, achter onze neus aan – maar dan krijg je nooit vleugels want die groeien niet voor je neus, die ontplooien zich achter je rug. Groei is niet altijd dat je verder komt in de richting waarin je nu eenmaal loopt: het is ook ontvouwing van mogelijkheden waaraan je nooit had gedacht, waarvoor je moet stilstaan en voorzichtig om moet kijken wat je nu toch overkomt.

En heel iets anders: zo’n plantje dat groeit, zuigt van alles uit z’n omgeving op. Het groeiplan zat in het zaadje, maar de materie komt uit aarde en water. Met ons is dat natuurlijk ook zo: als je groeit en als je cellen zich verversen, neem je grondstoffen uit je omgeving (voedsel) in jezelf op. Je bent aarde en water, mensvormig georganiseerd.

Maar dan nog iets: figuurlijk wordt er van alles in je gezaaid: geloof en hoop en liefde en haat en nijd en wat niet al. Ook alles wat in je gezaaid wordt, kan ontkiemen en groeien, en ook dan neemt het van alles in zich op om groot te worden. Maar daar kun je wel een beetje in sturen. Je kunt de onvrede in jezelf voeden, maar ook de vrede of het vertrouwen. Eén en hetzelfde nieuwsbericht voedt bij de een de afgunst en bij de ander de compassie. De vraag is dus maar hoe je zelf met je innerlijke tuintje omgaat.

Over de struik die uit het mosterdzaadje groeit zegt Jezus dat de vogels van de hemel erin kunnen nestelen. Het wordt groot, niet om al het andere te verdringen, maar om ruimte te bieden aan wezens die licht en luchtig en gevleugeld zijn. Zo wordt het een ontmoetingsplek van hemel en aarde, een zingende speeltuin. Als je jezelf ontwikkelt en ontplooit, hou dan dat perspectief in gedachten!

17 juni 2018, Piet van Veldhuizen

Voor de timelapse-filmpjes moet je op YouTube vooral zoeken naar de video’s van Neil Bromhall. Bij dat ‘ielige witte scheutje’ dacht ik vooralaan zijn opname van de eikenkiem.

De woorden van Jezus over het mosterdzaad vind je in het Evangelie volgens Marcus 4, 30-32. Welk zaadje Jezus in gedachten had, weten we niet, want mosterd zoals wij het kennen is wel heel fijn zaad, maar het wordt geen grote boom.

Nieuwsbrief Ark op koers