Helpen, prima! Maar geholpen worden? Liever niet. Het is prettiger te helpen dan geholpen te worden, of zoals de Bijbel het zegt: het is zaliger te geven dan te ontvangen.

We groeien op tot zelfstandige mensen. Als een peuter zegt: “Ikke zelf doen”, is dat het begin van een hoopvolle ontwikkeling. Onafhankelijk worden, je eigen vorm vinden, zelfvertrouwen krijgen: het is zó belangrijk. Zo ontgroei je de hulpeloosheid van het begin.

Maar als de nadruk altijd maar blijft liggen op de onafhankelijkheid van het individu, wordt het moeilijk om hulp te vragen en hulp toe te laten. Ik heb daarover deze week gesproken in groepen van diverse leeftijden: op de basisschool, in een wooncentrum voor senioren, in een groep middelbare scholieren, en met een aantal van hun ouders. Helpen doen we allemaal graag, maar bij hulp vragen hebben we onze aarzelingen. Jongeren vinden het niet stoer. Ouderen willen er anderen niet mee belasten. Middelbare volwassenen hebben zo hun ervaring met afwijzing en willen niet opnieuw hun neus stoten. Gek eigenlijk: er is hulpvaardigheid te over, maar we tobben wat af om het zonder hulp te redden.

Zelf ben ik ook zo iemand die niet snel om hulp vraagt. Ik houd graag de controle, dat is één. Ik maak me niet zo graag kwetsbaar, dat is twee. Het is mijn eer te na: drie. Stel dat ik het vraag en ze zeggen ‘nee’ – vier. Of dat ze ‘ja’ zeggen maar ze vinden me een lastpost. Vijf slechte redenen om niet om hulp te vragen, ik weet het. Ik heb het al zo vaak gehoord: “Had dan even gevraagd!”

We lezen vandaag in de kerk een mooi verhaal over Mozes. Hij heeft zijn volk op sleeptouw genomen, weg bij de slavendrijvers in Egypte. Ze hebben ergens in de woestijn hun kampement opgeslagen, met vele duizenden. Mozes is hun gids, hun leider en leraar. Als ze een probleem hebben, moeten ze bij hem zijn. Over alle conflicten die in het kamp ontstaan, probeert hij rechtvaardig uitspraak te doen.

In het verhaal krijgt Mozes zijn schoonvader op bezoek. Die kijkt aan hoe het gaat en schudt zijn grijze hoofd. Hij ziet de mensen voor Mozes in de rij staan met al hun kwesties en sores. Hij ziet dat Mozes het niet aan kan en ook dat al die mensen eindeloos moeten wachten. Hij ziet dat Mozes geen hulp vraagt. Hoe groter de stress, hoe onmogelijker het wordt om ‘help’ te roepen. Mozes zegt het ook: het is mijn opdracht, ik moet het doen.

Schoonvader komt dan gelukkig met een organisatie-advies. Er moeten veel mensen worden ingeschakeld. Kleine problemen worden dicht bij huis opgelost, voor lastiger zaken kom je hogerop, als het écht ingewikkeld is moet je naar een derde loket en pas in het uiterste geval wordt Mozes ermee belast. Ik heb uitgerekend dat in het plan van schoonvader Jetro dertien van elke honderd mensen actief worden ingeschakeld: een heel volk komt in beweging.

We leren al vroeg dat we moeten delen: onze rijkdom delen, ons voedsel delen. Mozes moet hier leren om zijn opdracht te delen. Hij moet verantwoordelijkheid delen. Hij mag zijn nood niet voor zichzelf houden: mensen hebben het volste recht om hem te hulp te komen. Ik zeg Mozes, maar ik moet dit natuurlijk ook in mijn eigen oren knopen, en jij, beste lezer, ook!

In de Bijbel kom je een bijzondere kreet tegen: Hosanna! Het klinkt als een vreugdekreet en zo wordt hij ook gebruikt. Maar hij betekent letterlijk: “Red toch!” – dus eigenlijk: Help!! Die kreet verbeeldt hoe bevrijdend het kan zijn om hulp in te roepen. Zolang je het niet doet, is het tobben in je eentje. Wat een opluchting als het hoge woord eruit is! Hiep hiep help!

7 oktober 2018, Piet van Veldhuizen

De uitspraak ‘Het is zaliger te geven dan te ontvangen’ staat in Handelingen 20, 35 en wordt daar geciteerd als een uitspraak van Jezus.

Het verhaal over Mozes en zijn schoonvader staat in Exodus 18

Het plaatje met de hulpvragende schildpad trof ik aan op de website nannybemiddeling.nl – het sprak me aan omdat onze drie Griekse landschildpadden Socrates, Plato en Aristoteles ook weleens op hun rug liggen en dan komen ze zonder hulp niet meer op hun pootjes terecht.

Nieuwsbrief Ark op koers