Meer tussen hemel en aarde (48) – structureel verongelijkt?

Een vader had twee zonen. Zo begint een verhaal dat aan Jezus wordt toegeschreven. Wetsgetrouwe Joden spraken er schande van dat hij zich het lot aantrok van de dropouts van hun religieuze gemeenschap: prostituees en tollenaars (een soort oorlogswinstmakers). Jezus reageert op hun verongelijktheid met dit verhaal.

Over twee broers gaat het, een jongste en een oudste. De oudste heeft eerstgeboorterecht, hij is de bedrijfsopvolger. Hij betoont zich verantwoordelijk, loyaal, ijverig. Hij voegt zich in het familiegebeuren. Ooit zal hij het familiehoofd zijn. De jongste is anders: hij mist de vrijheid en het avontuur. Hij vraagt vervroegd zijn kindsdeel op en trekt er tussenuit. Het is een verhaal dus je raadt al hoe het gaat: de avonturier is al gauw door zijn snelle geld heen, na geldnood komt hongersnood en tenslotte komt hij met hangende pootjes terug. Hij heeft zijn rechten verspeeld en zijn toekomst vergooid, en zo staat hij op de stoep.

Het verhaal vertelt dat de vader hem evengoed met open armen ontvangt. Gewoon omdat hij zó blij is dat hij zijn zoon weer terug heeft. Hij maakt er groot feest van, tot woede van de oudste zoon. Ik kan die broer zó horen praten in mijzelf: kijk, zo gaat dat nou – ik hou de zaak hier draaiende en doe alles volgens het boekje en dat wordt maar normaal gevonden. Nu komt die hoerenloper thuis en hij wordt in het zonnetje gezet. Blijkbaar kun je er maar beter een zootje van maken en dan je hand op komen houden, dan word je nog in de watten gelegd ook.

Het is het soort onvrede waarvan het ritselt in onze samenleving. Wij hebben hard aan dit land gewerkt, en kijk, gelukzoekers en klaplopers gaan er met de opbrengst vandoor. Wij maar belasting betalen en hop, het geld wordt met bakken tegelijk uitgegeven aan losers die het helemaal niet waard zijn. Die onvrede – dat is het oudste-zoon-complex. De verkiezingsuitslag van vorige week is er voor een belangrijk deel door bepaald.

Het akelige van verongelijktheid is, dat het de boze variant van zelfmedelijden is. Het werkt als een vliegwiel, het versterkt zichzelf en het maakt je diep ongelukkig. Het is destructief naar binnen en naar buiten. De oudste zoon in het verhaal wil niet zelf méér krijgen, hij wil dat de ander minder krijgt. Verongelijktheid vindt alleen troost in leedvermaak. Dat zijn trouwens de basis-ingrediënten van elk Donald Duck-verhaal: verongelijktheid en leedvermaak. Waarmee ik maar wil zeggen dat het heel diep in onze samenleving zit. We voeren elkaar ermee, en daarna troosten we onszelf met consumptie.

Wat doe je eraan? Volgens Jezus is er maar één oplossing: je moet zelf uit je verongelijktheid stappen. Je moet gaan kijken met de ogen van de vader. Als je kind in de gevangenis raakt, praat je niet meer zo makkelijk over ‘dat tuig’. Als je kind verkeerde keuzes heeft gemaakt, hoop je tegen de klippen op dat het goed komt. Als je kind met hangende pootjes thuiskomt, sluit je hem/haar niet op in de kelder maar sluit je het in je armen. Niet dat alles dan opeens goed is: er is misschien wel veel en moeizaam huiswerk te doen. Maar je kind leeft!

Dus willen we de structurele verongelijktheid van onze tijd te boven komen, dan moeten we in onszelf de overstap maken. Van het verongelijkte perspectief van de oudere broer omschakelen naar het bezorgde perspectief van de vader. Van het ik-perspectief waarin je altijd tekortgedaan zult zijn naar het wij-perspectief waarin er hoop is dat het weer heel wordt. Die overstap moet je elke dag weer bewust maken. Want de oudste zoon heeft binnen zijn eigen perspectief groot gelijk, maar er is dan geen enkele hoop dat er iets goed komt. Hoop is er alleen vanuit het vaderperspectief, dat volgens Jezus het Godsperspectief is.

Een moeder had twee dochters. Jezus vertelt een mannenverhaal, maar je kunt er ook moeiteloos een vrouwenversie van maken – voor toen of voor nu. Verongelijktheid is van alle genders en generaties, maar dat geldt gelukkig ook van vreugde en hoop.

30 maart 2019, Piet van Veldhuizen 

Het verhaal over de twee zonen staat in Lucas 15, 11-32



Gerelateerd:


 

Nieuwsbrief Ark op koers



  • Snel contact:

    06 - 383 041 09


    E-mail: ds@dearkonline.nl

  •  
  • Kerkdiensten:

    Elke zondag 10:00 uur


    Adres: Olijfgaarde 12 Hendrik Ido Ambacht

  •  
  • Collectebonnen:

    Bestel collectebonnen

  •  
  • Volg De Ark op:

     


  •