Meer tussen hemel en aarde (53) – Het goede is beter dan het beste
Deze zondag wordt in vele duizenden kerken wereldwijd het kleine verhaal over Marta en Maria verteld. Het gaat over twee zussen die niet ver van Jeruzalem wonen en Jezus op bezoek krijgen. De evangelist Lucas is de enige die dit verhaal heeft opgeschreven, en in zijn verhaallijn gebeurt het slechts een paar dagen vóórdat Jezus gearresteerd en gekruisigd wordt. Het wordt er niet met zoveel woorden bij gezegd, maar Jezus is niet alleen: de vrouwen ontvangen een heel gezelschap, en je moet je voorstellen dat Jezus in hun huis, of op de binnenplaats, spreekt voor en met zijn volgelingen. Zo ging het met reizende leraren: ze waren her en der te gast voor de maaltijd en voor de nacht.
In een paar zinnen wordt verteld dat Marta ijverig bezig is om het gezelschap te installeren en verzorgen. Maria zet zich tussen de volgelingen aan de voeten van de meester om geen woord van hem te missen. Haar zus Marta komt zich daarover bij Jezus beklagen: kijk eens hoe mijn zus me laat ploeteren. Maar Jezus zegt dan – en dat is de clou van het kleine verhaal:
Marta, Marta, je maakt je bezorgd en druk over van alles, maar slechts één ding is nodig. Maria heeft het goede deel gekozen en dat zal haar niet worden afgenomen.
Pas op – de nieuwere vertalingen zeggen ‘Maria heeft het beste deel gekozen’, en daarmee maken ze er een heel ander verhaal van. Typisch voor onze samenleving: we willen altijd weten wat het beste is en wie de beste is. We vergelijken ons een ongeluk. We denken: als Maria het goede gekozen heeft, doet Marta dus het verkeerde. Dan zou Jezus hetzelfde doen als Marta: vergelijken en de mensen indelen in winnaars en verliezers.
Marta doet niet alleen haar ding, namelijk de gasten onthalen. Al doende windt ze zich erover op dat haar zus een andere keuze heeft gemaakt. Die irritatie ondermijnt haar eigen goede daden, een deel van haar is afgesplitst en houdt zich op een negatieve manier met haar zus bezig. Weg innerlijke eenheid. Ze wil niet alleen haar eigen ding doen, ze wil dat haar zus niet haar eigen ding doet. Het is zo herkenbaar.
Maar als je dan ‘het goede deel’ (ton agathon merida in het Grieks) vertaalt als ‘het beste deel’, doe je alsof Jezus niet alleen Maria verdedigt, maar ook de keuze van Marta afkeurt – terwijl zij als gastvrouw de gasten onthaalt en verzorgt. Volgens mij bedoelt Jezus: wat Maria doet is goed, wat jij doet is ook goed, behalve dat je moet ophouden met vergelijken, en moet oppassen voor de valkuil van het zelfmedelijden.
In mijn beleving zijn Marta en Maria twee delen van mijn ziel. De doener en de dromer. De gevende en de ontvangende kant. De ijveraar en de luisteraar. Daadkracht en meditatie. Het is onzin om een van die twee ‘de beste’ te noemen – maar het is heel zinnig om beide in balans te houden. De doener loopt zichzelf voorbij en brandt op, de dromer vergeet te eten en gaat dood. De geefster geeft zichzelf leeg en probeert aan alle verwachtingen te beantwoorden, de ontvangster verzamelt schatten en mist het netwerk om ze uit te delen. Behalve als beide met elkaar in evenwicht zijn. De vraag is niet wie van beide je moet kiezen, maar hoe beide ruimte krijgen in jouw bestaan.
Daarom vind ik het leuk dat een kinderbijbel, Woord voor woord, vertelt hoe Jezus na de maaltijd samen met Maria en Marta de vaat staat te doen in de keuken, waar ze nog een mooi gesprek hebben terwijl Jezus de theedoek hanteert. Daar komen rust en drukte bij elkaar, hart en handen, zorg voor het huis en zorg voor de ziel. En geen van beide zussen krijgt het exclusieve gelijk. Want zie de titel hierboven: het goede is beter dan het beste.
21 juli 2019, Piet van Veldhuizen
Het verhaal over Marta en Maria staat in Lucas 10, 38-42.
De kinderbijbel ‘Woord voor woord’ is van Karel Eykman. De verhalen werden eerst vanaf 1966 door Aart Staartjes op TV verteld en later gebundeld, in 1976. In 2016 verscheen de 17e druk als jubileumeditie. Al die drukken waren rijk geïllustreerd door Bert Bouman.
In 2014 schreef ik een gedicht onder de titel ‘Marta’, gemaakt vanuit die verongelijkte positie die volgens mij kenmerkend is voor veel actieve kerkleden en andere leden van het maatschappelijk middenveld in ons land.
Gerelateerd:
- Kerk op maat
- Een verruimd en vernieuwd Godsbeeld
- Een heilig rollenspel
- Tomas Dubbelman
- Waar het hart vol van is
- Heb je vijanden lief (maar hoe doe je dat?)
- Kom zelf maar kijken
- Water en wijn
- Liefde, het nu, de neus en de eeuwigheid
- Bekijk meer columns
