Meer tussen hemel en aarde (47) – Wat eeuwig is duurt niet
We zeggen weleens dat iets een eeuwigheid duurt, en meestal bedoelen we daarmee: ellendig lang. De kinderlijke voorstelling van eeuwigheid is dat het niet ophoudt, dus dat het onvoorstelbaar veel tijd is. Dat klinkt ook door in kerkelijke formules als ‘tot in de eeuwen der eeuwen, amen’.
De minder kinderlijke voorstelling is dat eeuwigheid buiten de tijd staat. Eeuwigheid duurt niet, eeuwigheid is. En in de eeuwigheid is alles nú. Eeuwigheid is de totaliteit van het zijn, voorbij de dimensies van ruimte en tijd. Als ik dat zeg, praat ik boven mezelf uit, want heel mijn voorstellingsvermogen is gebonden aan tijd en ruimte. En toch..
Heel soms beleeft iemand een eeuwigheidsmoment. Een totale ervaring van alles waarin je volledig bent opgenomen. Alles wat het een van het ander scheidt, valt weg. Het is onbeschrijflijk. Het komt voor als visioen, als moment van verlichting, als mystieke ervaring. Als bijnadoodervaring, of als trip onder invloed van een roesmiddel (maar dat kán ook heel anders uitpakken..). In minder hevige vorm kan het ook voorkomen als moment van vervoering, zo’n moment waarop alles klopt en niets er toe doet. Even in de hemel, uitgetild boven alles wat je leven beperkt.
We lezen vandaag in heel veel kerken wereldwijd het verhaal over de ‘transfiguratie’ van Jezus – protestanten noemen het meestal ‘de verheerlijking op de berg’. Jezus gaat een berg op, weg uit de diepte en de drukte, om te bidden. Hij neemt zijn kernteam mee, de drie leerlingen Petrus, Jacobus en Johannes. Maar volgens de versie die we vandaag lezen, vallen die drie in slaap zodra ze boven zijn. Jezus beleeft dan zo’n eeuwigheidsmoment. Alles straalt, hijzelf straalt, de grote gestalten uit de traditie (Mozes en Elia) zijn bij hem, de hemel spreekt woorden van liefde en erkenning.
Dan worden de leerlingen wakker, ze zien iets van de hemelse glans. Petrus, de latere leider van de eerste christelijke gemeenschap, wil het vasthouden. Hij biedt aan om iets te organiseren, een afdak te maken waaronder het zo kan blijven. Maar dat kan niet: het eeuwige beklijft niet in de tijd. Dat heb je zelfs met foto’s van je meest gelukzalige ogenblikken: de foto houdt het niet vast. Je moet er honderduit bij vertellen om er iets van over te brengen. Als anderen dan knikken, denk je evengoed: ze doen hun best, maar ze snappen niet half hoe het toen voor mij was.
Eeuwigheidsmomenten kun je niet vasthouden, maar ze zinderen wel na. Over Mozes wordt verteld dat hij nog lang bleef stralen nadat hij God had gezien. Volgens het verhaal moest hij zelfs een doek over zijn gezicht leggen omdat de mensen verblind werden door zijn uitstraling. Zoals ook bijvoorbeeld een bijnadoodervaring nog lang in je kan nagloeien, maar pas op, andere mensen weten er geen raad mee.
We zijn altijd omgeven door het eeuwige en door De Eeuwige. Maar de totale glans daarvan ervaar je hoogstens een enkele keer. Een Christusverschijning, een eeuwigheidsvisioen, of zomaar een alles vervullende vrede, een blackout in full colour. Het is er voor een moment. Niet dat de eeuwigheid voorbij gaat: jijzelf komt weer terug in de tijd, want zo zijn wij – wij gaan voorbij. Je blijft niet altijd stralen. Je weet wel voorgoed dat het eeuwige bestaat en dat alles daarin uitmondt. Je zult er altijd naar verlangen.
De christelijke kerk is uit zulke ervaring geboren. Helaas is het lang niet altijd gelukt om daar zuiver mee om te gaan. Eeuwigheidsmomenten kun je immers niet zelf maken, je kunt ze elkaar niet aanpraten of opdringen, je gáát er niet over. Ze komen binnen en buiten de christelijke gemeenschap voor, ze zijn niet afhankelijk van kerkelijke goedkeuring. De kerk is een soort noodopvang in de tijd, en noodopvang moet er zijn maar het geeft ook altijd gedoe. De eeuwigheid organiseer je niet. Het is iets wat ons overkomt.
17 maart 2019, Piet van Veldhuizen
Het verhaal over de transfiguratie staat in Lucas 9, 28-36. Het is ook te vinden in Marcus 9, 2-8 en Matteüs 17, 1-8, maar Lucas geeft de meest uitgewerkte versie.
Meer Column:
